Zogniskowane wywiady grupowe
Wpisał: Renata Kaczyńska-Maciejowska   
Zogniskowane wywiady grupowe

Zogniskowane wywiady grupowe (focus groups), potocznie zwane fokusami, są obecnie najbardziej popularną jakościową metodą badań marketingowych.

Powodzenie badania w największym stopniu zależy tu od przygotowania, doświadczenia i predyspozycji moderatora, a zwłaszcza jego komunikatywności, umiejętności szybkiego nawiązania dobrej relacji z uczestnikami sesji oraz efektywnego pokierowania dynamiką grupy fokusowej.

Ważny jest również odpowiedni dobór uczestników wywiadów – pod względem ustalonych z klientem kryteriów, jak również z punktu widzenia ich gotowości do wchodzenia w interakcje w grupie. Podczas sesji zogniskowanych wywiadów grupowych zachodzi bowiem zjawisko określane efektem kuli śniegowej (snowballing), które polega na wzajemnym, nieustannym oddziaływaniu na siebie respondentów – wypowiedzi oraz reakcje poszczególnych osób stymulują zachowania pozostałych uczestników spotkania – i właśnie w taki sposób uzyskujemy innowacyjne rezultaty wygenerowane wspólnie przez respondentów badania. Spontaniczne procesy twórcze, angażujące grupę respondentów, są więc najważniejszym elementem fokusu.

Pogłębione wywiady grupowe są szczególnie przydatne w badaniach konsumentów, np. w badaniach produktów i usług, w których kontekst społeczny ma znaczenie dla wyborów dokonywanych przez nabywców. Badania te bardzo ważną rolę odgrywają też w trakcie prac nad kształtowaniem nowych produktów, czy dotyczących nowych kampanii promocyjnych, a także wtedy, gdy chcemy się dowiedzieć jak konkretnie i dlaczego właśnie w taki sposób respondenci postrzegają analizowane problemy. Są również sposobem odkrywania potrzeb i motywacji klientów, czy zwyczajów związanych z używaniem produktów. Bywają też pomocne w analizowaniu opinii i postaw wobec ważkich problemów społecznych.

Fokusy mogą stanowić samodzielny projekt badawczy (przy większym, przekrojowym badaniu, z udziałem większej liczby respondentów w próbie, stają się specyficznym badaniem ilościowym). Najczęściej jednak stanowią uzupełnienie dla sondaży ilościowych – będąc do nich wstępem (służącym generowaniu pomysłów, hipotez do badania ilościowego czy poszukiwaniu pytań do konstruowania kwestionariusza) lub ich kontynuacją (pozwalając na wyjaśnienie uzyskanych wyników, pogłębienie eksploracji problemów badawczych czy na zrozumienie nieoczekiwanych rezultatów sondażu).