Autor: Dorota Godlewska - Werner

Misją firmy Prospera Consulting jest pomoc w prosperowaniu firmom poprzez traktowanie ludzi podmiotowo jako najcenniejszy zasób. Ideę, jaką Prospera Consulting stara się propagować wśród swoich klientów, stosuje również w stosunku do uczestników szkoleń.
Od stylu prowadzenia szkoleń i organizowania pracy grupy zależy końcowy efekt kursu w postaci zadowolenia uczestników oraz umiejętności wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce. Żeby osiągnąć zamierzony cel należy korzystać z kilku fundamentalnych zasad prowadzenia szkoleń, które Prospera Consulting z powodzeniem stosuje.

Tworzymy z pasją i zaangażowaniem
„Znajdź pracę, którą polubisz, a do końca życia nie będziesz musiał pracować!”, jak to mawiał Konfucjusz. Dlatego łatwo zaobserwować w pracy trenera, czy jego praca, jest tym, co lubi najbardziej. Wtedy widać błysk w oku, energię i pasję. Uczestnicy mają poczucie poszanowania. Podczas szkolenia nie ma miejsca na nudę, monotonię i improwizację.
Punktem wyjścia każdego szkolenia jest stworzenie odpowiedniej atmosfery. Dobrze, aby omówienie zasad konstruktywnej komunikacji i współdziałania z ludźmi znalazło się w kontrakcie zawartym na początku szkolenia. Mogą to być takie podstawowe normy, jak na przykład nie spóźnianie się, co dotyczy nie tylko uczestników, ale również trenera.
Każdy doświadczony trener wie, iż odwoływanie się do przykładów pełni rolę przerywnika, przyciąga uwagę słuchaczy i ułatwia zrozumienie treści teoretycznych. Jednak często zapomina się o tym, iż przytaczanie adekwatnych anegdot z życia buduje wśród uczestników szkolenia obraz wiarygodności trenera oraz wskazuje na jego zaangażowanie.
Trener powinien również zadbać o warunki szkolenia. Może zatroszczyć się o wywietrzenie sali podczas przerwy czy odkręcenie ogrzewania lub klimatyzacji, gdy zaobserwuje, że mogłoby to mieć wpływ na podniesienie aktywizacji uczestników.
Uważnie słuchamy
Obecnie cenieni są trenerzy, którzy opierają się na wiedzy i doświadczeniu uczestników. Już minęły czasy, kiedy to trener samodzielnie decydował o treściach szkolenia i był jako jedyny źródłem wiedzy. Trener XXI wieku stymuluje inicjatywę i odnosi się do doświadczenia uczestników[1]. Wtedy łatwiej przyswajają treści, ponieważ samodzielnie wypracowali pewne zasady, które odnoszą się do znanej im rzeczywistości. Zaspokojenie potrzeby podmiotowości, czyli poczucia, że nie jest się lekceważonym, działa motywująco[2].
Skuteczny trener zachęca uczestników do wypowiadania własnych opinii poprzez wzmacnianie pozytywnych komunikacyjnych zachowań. Już w kontrakcie warto podkreślić, że wypowiadanie własnych poglądów jest pożądane. Natomiast podczas zajęć prowokować uczestników do dłuższych wypowiedzi formułując pytania otwarte, to znaczy zaczynając od innych pytajników niż „czy” (na przykład „jak”, „dlaczego”)[3].
Kolejną ważną zasadą jest aktywne słuchanie, rozumiane jako pokazywanie rozmówcy, że jesteśmy zainteresowani jego słowami. Aktywne słuchanie możemy pokazać niewerbalnie poprzez utrzymywanie kontaktu wzrokowego, kiwanie głową i wydawanie dźwięków oznaczających zgadzanie się z wypowiedzią – „aha”, „uhm”), natomiast werbalnie, po prostu dopytując.
Inną kwestię stanowi umożliwienie uczestnikom zadawania pytań nawet jeżeli jest to mini wykład. Czasami pytania dotyczą niezrozumiałych zagadnień lub są prowokacją do poznania poglądów trenera. Dlatego istotne jest, aby nie ignorować stawianych pytań i zawsze przewidzieć czas na niespodziewane pytania.
Elastyczność jest także wyrazem umiejętności słuchania uczestników. Przejawia się w tym, iż trener jest gotowy wprowadzić pewne modyfikacje, jeżeli oczekiwania uczestników i ich zaawansowanie w temacie będzie odbiegać od planu i konspektu. Podjęcie takiej decyzji wymaga od trenera czujności, wyczucia, większego nakładu pracy i wypracowania sposobów radzenia sobie w sytuacjach awaryjnych. Dość sceptycznie podchodzimy od elastyczności w zmianie harmonogramu zajęć. O ile można zmienić godziny przerw, o tyle skracanie zajęć jest absolutnie niedopuszczalne!
Kierujemy się etyką
Każdy trener powinien kierować się niezmiennymi normami etycznymi. Do takich trwałych zasad można zaliczyć uczciwość i lojalność w stosunku do uczestników szkolenia, swoich zleceniodawców oraz, co chyba najważniejsze, do kanonu zawodowego[4]. Okazywanie szacunku zawsze wraca do nadawcy ze zdwojoną siłą. Należy także pamiętać, iż trener jest odpowiedzialny za innych. Dlatego wszelkie dylematy moralne należy rozpatrywać mając na uwadze dobro drugiego człowieka.
Pomagamy się rozwijać
Osoby dorosłe zazwyczaj wiedzą, co chcą osiągnąć dzięki szkoleniu, są odpowiednio zmotywowane. Jednak uwaga każdego człowieka słabnie w odstępach około 15 minutowych – mamy tu do czynienia z fluktuacją uwagi. Dlatego warto wprowadzać przerywniki w formie żartów czy anegdot lub zastosować inne narzędzia audiowizualne, aby temu zapobiec. Natomiast jeśli treści wykładu zostaną zobrazowane poprzez inne środki audiowizualnego przekazu, takie jak magnetowid czy rzutnik multimedialny, poziom zapamiętania informacji wzrośnie z 5% do 20-50% zgodnie z piramidą przyswajania wiedzy Dale’a. Im więcej zmysłów uczestnika zajęć zostaje zaangażowanych, tym lepiej zostaje przyswojony dany materiał. Ludzie generalnie lepiej zapamiętują to, co jednocześnie słyszą, widzą i wykonują[5]. Przysłowie chińskie głosi „Powiedz mi, zapomnę. Pokaż, może zapamiętam. Zaangażuj mnie w to, a zrozumiem”.
Stwarzanie możliwości dokonywania wyborów przez uczestników również wpływa na rozwój szkolonych umiejętności poprzez motywowanie wewnętrzne. Jeżeli wciągniemy w proces ustalania programu i kolejności przytaczanego materiału uczestników szkolenia, możemy się spodziewać, że bardziej będą oni zaangażowani w zajęcia[6]. Współdecydowanie o przebiegu zajęć dowartościowuje (podnosi samoocenę) i poczucie sprawstwa uczestników.
Rolą trenera nie jest tylko przekazanie wiedzy. To trener jako łącznik między jednostką szkolącą czy działem personalnym a pracownikami musi zadbać o prawidłowy przebieg szkolenia, odpowiednią atmosferę i relacje w grupie. Do lamusa odszedł trener, który koncentrował się tylko na treściach, które chce przekazać. Obecnie w cenie jest trener – konsultant, który dba o formę, którą dostosowuje do wymogów, oczekiwań i etapu funkcjonowania grupy. Wymaga to od niego dużej czujności, empatii, zaangażowania, świadomości i wyczulenia na potrzeby uczestników. Taki trener tworzy z pasją i zaangażowaniem, uważnie słucha, kieruje się etyką i pomaga rozwijać się innym.

Dorota Godlewska-Werner – psycholog, pracownik naukowo - dydaktyczny Uniwersytetu Gdańskiego, Zakładu Psychologii Organizacji i Zarządzania, coach, trener i konsultant ds. zarządzania zasobami ludzkimi firmy Prospera Consulting.
Kontakt: dorota.godlewska-werner@prospera.pl